Hữu Thỉnh làm thơ từ nhỏ. Thơ ông là sự giằng xé giữa nỗi đau và cái đẹp, là tổng số của những quan sát tinh tế, kỹ lưỡng và trải nghiệm sâu sắc, đa dạng về cuộc sống con người. Ông có nhiều câu thơ như chớp được với khả năng sử dụng các biện pháp tu từ, ẩn dụ, nhân hóa… tạo nên hình ảnh thơ độc lạ, lung linh, giàu sắc thái. Tài năng của Hữu Thỉnh còn thể hiện ở sức khái quát và gợi nghĩ của ngôn từ. Mỗi bài thơ của ông là một chiêm nghiệm, chặt chẽ, hàm súc, gợi mở và luôn nhất quán về hình tượng.
Nhà thơ TRẦN ANH THÁI chọn và giới thiệu
Bạn đang xem: Thơ HỮU THỈNH
Đường tới thành phố
(trích trường ca)
Bởi nơi ta về có mười tám thôn vườn trầu, mỗi vườn trầu có bao nhiêu mùa hạ Chị đợi chờ quay mặt vào đêm Hai mươi năm mong trời chóng tối Hai mươi năm cơm phần để nguội Thôi Tết đừng về nữa chị tôi buồn Thôi đừng ai mừng tuổi chị tôi Chị tôi không trẻ nữa, xóm làng thương ý tứ vẫn kêu cô Xóm làng thương không khoe con trước mặt Hai mươi năm chị tôi đi đò đầy Cứ sợ đắm vì mình còn nhan sắc Vẫn được tiếng là người đứng vậy Nhưng anh tôi vẫn còn Anh tôi che cho ngọn đèn khỏi tắt Hai mươi năm áo gấm đi đêm Chị màu mỡ mà anh tôi chẳng biết Nhưng chị tôi không thể làm như con rắn que cời Lột cái xác già nua dưới gốc cây cậm quẫy Chị thiếu anh nên chị bị thừa ra Trong giỗ tết họ hàng nội ngoại Bao nhiêu tiếng cười vẫn côi cui một mình Những đêm trở trời trái gió Tay nọ ấp tay kia Súng thon thót ngoài đồn dân vệ Một mình một mâm cơm Ngồi bên nào cũng lệch Chị chôn tuổi xuân trong má lúm đồng tiền Chị vẫn nhớ anh và mong anh như thế Và chị buồn như bông điệp xé đôi Bằng tuổi trẻ không bao giờ trở lại Anh đã nghe và cây cỏ cũng nghe Cây thương anh làm vành lá ngụy trang Dù vẫn biết không mát bằng bóng chị Dù vẫn biết không ấm bằng tóc chị Cỏ mùa khô một buổi vẫn tưng bừng Chị thổi ù dằng dặc suốt đời anh Chiếc khăn tay muốn làm buồm náo nức Chiếc khăn tay của một thời nước mắt Sẽ tung cờ hạnh phúc trước hàng hiên Nhưng đêm nay chị vẫn còn buồn Nhẫn vẫn lỏng ngón tay khô héo Chị ơi Bằng khắc khoải hai mươi năm đời chị Chị hình dung những bước của anh về Đêm dày thế chắc tiếng gà phải khỏe Anh lẽ nào vẫn chiếc gậy tầm vông? Em lẽ nào chỉ là một dòng sông Phải cay đắng quay dòng trước chiếc cầu Bình Lợi? Không thể rút về rừng đại đội một hàng ngang Đứng lọt thỏm giữa bao nhiêu thương xót Không thể nhìn đống súng thừa như nhìn thừa đũa bát Thừa đến nỗi những người còn lại Không dám nhận mình là may Hồi Mậu Thân toan tính biết bao điều Chị vẫn tin chữ hợp cuối trang Kiều Hoa mai nở hai lần hoa có hậu Chị vẫn tin có mùa thu xanh đền cho cuốc kêu tháng sáu Vẫn tin có ngày hái quả cho anh Bao giờ lúa trổ đòng đòng Lúa đang trổ Anh đang về đấy chị Vuông vải đêm nay là tiếng chim khách đỏ Anh sẽ nhận ra sao sáng của riêng mình Anh ở đâu đêm chờ đợi cuối cùng? Đêm quả thị Và sáng mai cô Tấm ***
Minh họa: LÊ ANH
Chiến dịch này ăn cơm không phải độn Mừng thì mừng mà thương mẹ bao nhiêu Ngày mai chúng ta đánh trận cuối cùng Đêm còn lạnh ở ngoài ta đấy bạn Ngoài ta độ này đang giáp hạt Cây rơm gầy xay giã cũng thưa đi. Ngày mai chúng ta đánh trận cuối cùng Một nửa nhân dân ngày mai ta nhận mặt Nhân dân trở về từ bên kia mặt trăng Lại vằng vặc những bến bờ thương nhớ Ngày mai chúng mình tiến vào thành phố Đêm nay mẹ lại nhắc chúng mình đây Mẹ cả nghĩ và bố thường ít nói Lúa đồng mình mỏi mắt vẫn chưa hoe Ngày mai bố dậy sớm ra tàu Tàu vẫn chậm và đông người chạy bữa Bóng bố khuất sau nhà ga Chí Chủ Sắn độ này lên giá quẩy tòng teo Năm thì ngắn mà tháng ba dài thế Nhìn trong nhà rộng rãi đến là lo Ngày mai chúng mình tiến vào thành phố Chẳng có cách chi báo tin cho mẹ Mẹ đỡ lo, thấp thỏm đôi bề Ba đứa con có mặt trong này Mấy cuộc chiến tranh mẹ gánh cùng một lúc Chiến tranh bao giờ chấm dứt Nếu một đứa con của mẹ không về Mẹ ít ngủ mẹ thường thức khuya Đêm nào cũng dài Căn nhà có mười mấy mét vuông Làm lụng đến già còn bao nhiêu tất bật Sáng úp mặt ngoài đồng Chiều còng lưng cuốc đất Qua Tết lại bắt đầu cơm sắn cơm khoai Từ chịu đựng và neo đơn của mẹ Bao việc làng việc nước lớn dần ra Nếu mẹ biết chỉ còn đêm nay Đêm nay nữa là con vào thành phố Mẹ sẽ khóc Rồi mẹ đi nhóm lửa Tưởng sáng ra là con đã có nhà Và em nữa, em chưa đi ngủ Đom đóm bay ngoài ngõ vơi đầy Tháng ba đi trong vườn quả dông dài Bước thật chậm theo màu chỉ nắn nót Em tô đỏ dần các tỉnh miền Nam Những mắt na đang chín Đường số Một chạy thi với biển Biển mệt nhoài nằm thở ở Nha Trang Núi chồn chân trên đỉnh Chứa Chan Núi nhường bước cho đường vào thành phố Anh đang ở bên này thành phố Cách một mệnh lệnh Cách một trận đánh Cách một cây cầu, cách một đêm nay Đèn thành phố hắt lên áo anh Soi rất rõ từng chiếc khuy sứt mẻ Thành phố càng gần Càng không dám nghĩ nhiều đến mẹ Phải cố quên mẹ ngồi đứng không yên Dù chỉ có anh và ngọn cỏ lúc này.
Nhà thơ Hữu Thỉnh. Ảnh: THU HÒA
Phan Thiết có anh tôi
Anh không giữ cho mình dù chỉ là ngọn cỏ Đồi thì rộng anh không vuông đất nhỏ Đất và trời Phan Thiết có anh tôi Chính ở đây anh thấy biển lần đầu Qua cửa hầm Sau những ngày vượt dốc Biển thì rộng căn hầm quá chật Khẽ trở mình cát đổ trắng hai vai Trong căn hầm mùi thuốc súng mồ hôi Tim anh đập không sao ghìm lại được Gió nồng nàn hơi nước Biển như một con tàu sắp sửa kéo còi đi Những ngôi sao tìm cách sáng về khuya Những người lính mở đường đi lấy nước Họ lách qua những cánh đồi tháng chạp Trong đoàn người dò dẫm có anh tôi Biển ùa ra xoắn lấy mọi người Vì yêu biển mà họ thành sơ hở Anh tôi mất sau loạt bom tọa độ Mất chỉ còn cách nước một vài gang Anh ở đây mà em mãi đi tìm Em hy vọng để lấy đà vượt dốc Tân Cảnh Sa Thầy Đắc Pét Đắc Tô Em đã qua những cơn sốt anh qua Em đã gặp trận mưa rừng anh gặp Vẫn không ngờ có một trưa Phan Thiết Em một mình đứng khóc ở sau xe Cánh rừng còn kia trận mạc còn kia Vài bước nữa thì tới đường số Một Vài bước nữa Thế mà Không thể khác Biển màu gì thăm thẳm lúc anh đi Em chưa hay cánh đồi ấy tên gì Nhưng em biết ngày ngày anh vẫn đứng Anh chưa biết đã tan cơn báo động Chưa biết tin nhà không nhận ra em. Không nằm trong nghĩa trang Anh ở với đồi anh xanh cỏ Cỏ ở đây thành nhang khói nhà mình Đồi ở đây cũng là con của mẹ Lo liệu trong nhà dồn xuống vai em Tiếng còi xe Phan Thiết bước vào đêm Đèn thành phố soi người đi câu cá Anh không ngủ người đi câu không ngủ Biển đêm đêm trò chuyện với hai người Cứ thế từng ngày Phan Thiết có anh tôi.
1974-1981
–
Trên một chiếc xe tăng
Năm anh em trên một chiếc xe tăng, Như năm bông hoa nở cùng một cội, Như năm ngón tay trên một bàn tay, Ðã xung trận cả năm người như một. Vào lính xe tăng anh trước em sau, Nết ăn ở người thì lạnh, nóng, Khi đã hát hòa cùng một giọng, Một người đau tất cả quên ăn. Năm anh em mỗi đứa một quê, Ðã lên xe là cùng một hướng, Đã lên xe là chung khổ sướng, Trước quân thù nhất loạt xông lên. Năm anh em mang năm cái tên, Đã lên xe không còn tên riêng nữa, Trên tháp pháo một ngôi sao màu lửa, Năm quả tim một nhịp đập dồn. Một con đường đất đỏ như son, Một màu rừng xanh bạt ngàn hy vọng, Một ý chí bay ra đầu ngọn súng, Một niềm tin nghiến nát mọi quân thù.
Chiến dịch Đường 9-Nam Lào Tháng 3-1971 (Bài thơ này đã được nhạc sĩ Doãn Nho phổ nhạc thành bài hát “Năm anh em trên một chiếc xe tăng”).
–
Tự bạch
Hết muối có thể tìm ra muối hết lửa có thể tìm ra lửa nhưng cả tin không thể xin đâu
Sự cả tin làm tôi đớn đau tôi nhầm người như va đầu phải cột
Tôi luôn dặn mình đây là lần chót nhưng lần chót cứ theo tôi suốt cả cuộc đời.
–
Ghi chú sau mây
–
Minh họa: KHÔI NGUYÊN
Thơ viết ở biển
Anh xa em Trăng cũng lẻ Mặt trời cũng lẻ Biển vẫn cậy mình dài rộng thế Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn
Gió không phải là roi mà đá núi phải mòn Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến Vì sóng đã làm anh Nghiêng ngả Vì em…
–
Cát thờ
Bạn xông nhà cho quà bằng cát cát Hoàng Sa vằng vặc mây xưa tôi đặt lên bàn thờ vời vợi cát trùng dương vời vợi biển
Tôi thờ thuở hồng hoang đất nước đảo bàng hoàng đội biển nhô lên đảo non bấy sinh ra từ vô tận trời đặt tên Đất Việt chủ quyền
Tôi thờ bác ngư dân thứ nhất cắm chân buộc biển dựng nhà tôi thờ những cánh buồm bợt nắng ngực trần bạt gió ló quê xa
Tôi thờ những gian nan vạn kiếp máu vô danh cho đảo thành danh tôi thờ những tiếng kêu nức nở cát Hoàng Sa đang gọi đất liền.
–
Sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi.
–
Bình luận về một hiện vật
Minh họa: KHÔI NGUYÊN
Nguồn: https://alphatek.edu.vn
Danh mục: Giáo Dục
